Σεπόλια - ιστορικά στοιχεία

Κινεί το ενδιαφέρον στον παρατηρητικό διαβάτη το συγκρότημα πολυκατοικιών με πρόσοψη στην Δυρραχίου στα Σεπόλια, δίπλα στην Eurobank και πολύ κοντά στο γηπεδάκι του Τρίτωνα. Κινεί το ενδιαφέρον γιατί σε τίποτα δεν ταιριάζουν αυτές οι πολυκατοικίες με το στυλ των υπόλοιπων πολυκατοικιών, παλιών και καινούργιων, στην περιοχή, .

Η θέση του συγκροτήματος στον χάρτη της google

Το συγκρότημα αποτελείται από 3 τριώροφες πολυκατοικίες, διατεταγμένες σε σχήμα Πι.

Στο κενό που σχματίζεται μέσα στο Πι υπάρχει μια αυλή με με πεζοδρόμιο στην μέση και παρτέρια στις πλευρές, στα οποία υπάρχουν δέντρα και αρκετά φυτά. Η κεντρική είσοδος είναι από την ανοικτή πλευρά του Πι και «βλέπει» στην Δυρραχίου, τον κεντρικό δρόμο. Η πίσω πλευρά της πολυκατοικίας που είναι στην κεφαλή του Πι βρίσκεται επί της οδού Σαμαρίνας. Ολόκληρο το συγκρότημα επομένως καταλαμβάνει ένα πλήρες εγκάρσιο τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου. 

Αυτή η πίσω πλευρά εξυπηρετείται από από τεράστια μεταλλική πόρτα με τζάμια, η οποία με κάποια σκαλιά οδηγεί στο εσωτερικό της πολυκατοικίας αλλά και στην εσωτερική αυλή.

Τα μπαλκόνια των διαμερισμάτων είναι στενά και μικρά. Έτσι ο φωτισμός και ο εξαερισμός τους συμπληρώνεται από παράθυρα.

Όταν λοιπόν κάποιος δει αυτό το συγκρότημα αμέσως του έρχονται στο μυαλό είτε προσφυγικές είτε εργατικές πολυκατοικίες. Και πράγματι έτσι είναι. Αυτό το συγκρότημα χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας 60 για να στεγάσει «πρόσφυγες εκ του παραπετάσματος».

Σαν ντοκουμέντο για την ιστορία τους, δυστυχώς βρήκαμε μόνο ένα. Πρόκειται για δύο δημοσιεύσεις της εφημερίδας «Ελευθερία».

Το πρώτο δημοσίευμα τον Νοέμβρη του 1959 γράφει «Πληροφορούμεθα εκ του υπουργείου Προνοίας, ότι ... Εντός του Δεκεμβρίου θα αρχίση εις Σεπόλια η ανέγερσις πολυκατοικίας 90 διαμερισμάτων ... δια πρόσφυγας εκ του Παραπετάσματος»

Και το δεύτερο, που το βρίσκουμε τον Οκτώβριο του 1960, ένα έτος δηλαδή μετά το προηγούμενο, έχει πάλι πληροφορία από το υπουργείο Προνοίας, ότι «ενεκρίθη ο πίναξ των κληρωθέντων 36 διαμερισμάτων εις Σεπόλια... Τάυτα προορίζονται δια πρόσφυγας του Παραπετάσματος. Εντός της εβδομάδος θα γίνει η κλήρωσις των υπολοίπων 60 διαμερισμάτων των Σεπολίων»

Να συμπεράνουμε ότι, επειδή αποκλείεται αυτές οι πολυκατοικίες να ετοιμάστηκαν μέσα σε ένα χρόνο, η κλήρωση προηγήθηκε της ολοκλήρωσης της οικοδόμησης των πολυκατοικιών. Κάποιοι κάτοικοι μας είπαν, ότι αυτές οι πολυκατοικίες κατοικήθηκαν το 1965, αλλά δεν έχουμε επιβεβαιωμένη πηγή προς αυτό και ταυτόχρονα είναι πολύς ο χρόνος οικοδόμησης για πολυκατοικίες που κληρώθηκαν σε δικαιούχους το 1960 και είχαν αρχίσει να κτίζονται μάλλον το 1959, να κατοικήθηκαν το 1965.

Αρμένικες ή Ρουμάνικες;

Στα Σεπόλια οι κάτοικοι είναι μοιρασμένοι σχετικά με την ονομασία αυτών των κατοικιών. Οι περισσότεροι τις αποκαλούν «ρουμάνικες», ενώ άλλοι «αρμένικες πολυκατοικίες». Εμείς προτιμήσαμε, για να ξεφύγουμε από αυτήν «διαμάχη» να τις ονομάσουμε γενικά «προσφυγικές». Γιατί και οι μεν και οι δε σε τελευταία ανάλυση, πρόσφυγες ήταν.

Να ξεκαθαρίσουμε κατ΄αρχήν ότι η ονομασία «Ρουμάνικες» δεν σημαίνει ότι σε αυτές μπορεί να κατοικούσαν Ρουμάνοι. Πρόκειται για έλληνες που ζούσαν στην Ρουμανία και επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά το 1947 που επικράτησε το κομμουνιστικό καθεστώς εκεί, γιατί οι περιουσίες τους δημεύθηκαν.

Δεν γνωρίζουμε που έμεναν αυτοί οι έλληνες που επέστρεψαν από την Ρουμανία μέχρι το 1960, αλλά σίγουρα κάποιοι από αυτούς πρέπει να ήταν ανάμεσα στους κληρωθέντες για τα πρώτα 36 διαμερίσματα στα Σεπόλια. Ταυτόχρονα όμως στην Ελλάδα υπήρχαν και Αρμένιοι πρόσφυγες ήδη από το 1921. Οι οποίοι έμεναν σε διάφορους συνοικισμούς, στο Δοργούτι κυρίως, κάτω από πολύ άσχημες συνθήκες. Με διάφορα προγράμματα στέγασης, που προωθούσε η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου αλλά και οι μετέπειτα κυβερνήσεις μέχρι την χούντα των συνταγματαρχών, πολλοί Αρμένιοι πρόσφυγες στεγάστηκαν σε πολυκατοικίες σε διάφορα μέρη της Αθήνας. Ένα από αυτά πρέπει να ήταν και οι πολυκατοκίες των Σεπολίων.
Προσφυγικές επομένως οι παλυκατοικίες αυτού του συγκροτήματος, στις οποίες συμβίωναν και Αρμένιοι και έλληνες εκ Ρουμανίας, συμπεραίνουμε.

Το συγκρότημα σήμερα

Μετά από περίπου 60 χρόνια ζωής αυτού του συγκροτήματος, εννοείται ότι πολλά πράγματα έχουν αλλάξει, οσον αφορά στη σύνθεση των κατοίκων. Πολλά από τα διαμερίσματα έχουν πωληθεί σε άλλους ιδιοκτήτες και άλλα νοικιάζονται περιστασιακά.

Η πρόσοψη των πολυκατοικιών αλλά και η πίσω πλευρά πολύ περισσότερο, έχει χάσει κάθε ομοιομορφία. Πολλοί ιδιοκτήτες έχουν επιλέξει να βάψουν με το χρώμα της επιλογής τους την πρόσοψη του διαμερίσματός τους, ενώ άλλοι δεν φαίνεται να την έχουν βάψει από το 1960 και αυτό δημιουργεί μια πολυχρωμία. Άλλοι έχουν αντικαταστήσει τα παλιά παράθυρα και μπαλκονόπορτες με καινούργια αλουμινίου, άλλοι έχουν τοποθετήσει πλαστικά στόρια, ενώ τα χρώματα από τις τέντες είναι κι αυτά διαφορετικά μεταξύ τους.

Διάφορες πολεοδομικές «ανωμαλίες» δημιούργησαν φαίνεται και το παράδοξο η μία πλαϊνή πλευρά της πολυκατοικίας που βρίσκεται δεξιά, όπως κοιτάμε από Δυρραχίου, να έχει ελάχιστη απόσταση από την πιο καινούργια διπλανή πολυκατοικία. Κατά συνέπεια τα μπαλκόνια αυτής της πλευρά έχουν θέα έναν τοίχο σε απόσταση 2 μέτρων το πολύ.

Τι ιστορίες θα είχαν να πούν πάντως, τα σπίτια αυτά αν είχαν φωνή! Πόσους βασανισμένους ανθρώπους θα φιλοξένησαν! Και πόσες χαρές θα είδαν όμως, γιατί οι άνθρωποι που έχουν περάσει δύσκολα, περισσότερο νοιώθουν την χαρά απ' αυτούς που η ζωή τους ήταν εύκολη και επίπεδη.