Μια σειρά γεγονότων έχουν φέρει στην επικαιρότητα για την περιοχή μας, το θέμα της αξιοποίησης των ελεύθερων χώρων στα Σεπόλια, του ΒΟΤΡΥΣ, του ΚΟΡΟΠΟΥΛΗ και άλλων γειτονικών. Αξιοποίηση που αποτελεί αίτημα των κατοίκων για πολλές δεκαετίες.
Ποιά είναι αυτά τα γεγονότα;
Η πρωτοβουλία ομάδας κατοίκων για καθαρισμό του περιβάλλοντος χώρου του ΒΟΤΡΥΣ, η επιχείρηση - παράσταση για τα ΜΜΕ - του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με την αστυνομία για την απομάκρυνση (προσωρινή όπως αποδείχθηκε ακόμα μιά φορά) κατοίκων των ερειπίων του παλιού εργοστασίου , η συντονισμένη επιχείρηση καθαρισμού από τις υπηρεσίες του Δήμου στον ίδιο χώρο, η πρόχειρη διαμόρφωση ενός τμήματος του περιβάλλοντος χώρου, η δημοσιοποίηση της υπογραφής ενός «θολού» μνημονίου μεταξύ Δήμου και ΚΤΥΠ για την αξιοποίηση του χώρου του ΒΟΤΡΥΣ, η θετικότατη εξέλιξη σχετικά με την κατασκευή κλειστού γυμναστηρίου στον ΑΤΛΑΣ, που όταν όμως αρχίσει να υλοποιείται θα σημάνει την κατάργηση δύο ανοικτών γηπέδων μπάσκετ που υπάρχουν εκεί αλλά και η συζήτηση γενικότερα για την διαμόρφωση του χώρου των αθλητικών εγκαταστάσεων και τέλος η πτώση της μάντρας του Κοροπούλη στην πίσω πλευρά μιας πολυκατοικίας και οι, ευτυχώς μόνο υλικές, ζημιές που προξένησε. Φυσικά μαζί με αυτά και πριν από αυτά, υπάρχει το σημαντικό και στέρεο υπόβαθρο της δράσης του συλλόγου Σεπολίων «Η Αναγέννηση» για πολλά χρόνια, η οποία όμως εντάθηκε το τελευταίο διάστημα, με την δημοσιοποίηση μιας πολύ συγκεκριμένης και αποτυπωμένης σε χαρτί πρότασης που κάνει ο σύλλογος αυτός, συνολικά για την ανάπλαση της περιοχής.
Να ξεκαθαρίσουμε κατ΄ αρχήν ότι το θέμα της ανάπλασης αυτής της περιοχής είναι ίσως το πιό σημαντικό ζήτημα για τα Σεπόλια, που σε συνδυασμό με την υπογειοποίηση των σιδηροδρομικών γραμμών, μπορεί να συμβάλλει κατά πολύ στην βελτίωση της ζωής των κατοίκων.
Η στάση του Δήμου Αθηναίων
Είναι γεγονός ότι μέχρι τώρα ο Δήμος Αθηναίων αγνοούσε επιδεικτικά το ζήτημα. Κι όταν λέμε Δήμος Αθηναίων, το εννοούμε έτσι όπως το γράφουμε, χωρίς να διαχωρίζουμε το ποια παράταξη είχε σε κάθε χρονική περίοδο την πλειοψηφία. Μεμονωμένες, αποσπασματικές ενέργειες κάτω από πίεση, για το Κοροπούλη κυρίως και την ολοκλήρωση της απαλλοτρίωσής του, δεν σημαίνουν ότι κάποιοι στον Δήμο Αθήνας είχαν στο μυαλό τους ένα σχέδιο για την περιοχή. Πρώτη φορά, πριν λίγες μέρες, υπήρξαν κάποιες αμυδρά θετικές κινήσεις. Oi διεργασίες και οι συζητήσεις μεταξύ ΚΤΥΠ και Δήμου Αθηναίων για το ΒΟΤΡΥΣ είχαν ξεκινήσει νωρίτερα. Από τις αρχές του 2020 ανακοινώθηκε η υπογραφή ενός σχετικού μνημονίου, το οποίο όμως εκτός του ότι δεν δημοσιοποιήθηκε, η ανάγνωσή του στο δημοτικό συμβούλιο, έκανε τις περισότερες παρατάξεις της αντιπολίτευσης να δηλώσουν ότι δεν έλεγε τίποτα ξεκάθαρο. Η πριν λίγες ημέρες ανακοίνωση του Δήμου Αθηναίων για την υπογραφή ενός μνημονίου αφορά κυρίως απ' ότι φαίνεται, την παραχώρηση οκτώ κτηρίων της ΚΤΥΠ στον Δήμο Αθηναίων, ο οποίος θα τα χρησιμοποιήσει για την δίχρονη προσχολική εκπαίδευση. Το θέμα της αξιοποίησης του ΒΟΤΡΥΣ το οποίο μάλλον συμπεριελήφθη ως «τσόντα» στο ίδιο μνημόνιο, στην πραγματικότητα παραπέμπεται στις καλένδες, μέσα από την δημιουργία ομάδων εργασίας που θα διαμορφώσουν προτάσεις. Αλλά και πάλι γεγονός είναι, ότι κανένα μνημόνιο δεν έχει δημοσιοποιηθεί και αρκούμαστε στις πληροφορίες που στέλνει στα μέσα ενημέρωσης η παράταξη της πλειοψηφίας στον Δήμο Αθηναίων.
Που βρίσκεται επομένως η θετικότητα των τελευταίων κινήσεων για τις οποίες γράψαμε παραπάνω; Μόνο στο ότι η αναγκαιότητα της αξιοποίησης του ΒΟΤΡΥΣ και του περιβάλλοντος χώρου του, ομολογείται πλέον και από την παράταξη Μπακογιάννη. Κλείνουν έτσι τα στόματα όσων, από κυριολεκτικά ιδεολογική άποψη, αρνούνταν αυτήν την αναγκαιότητα, θέλοντας να φανούν βασιλικότεροι του βασιλέως. Και αναφερόμαστε σε στόματα τοπικών παραγόντων, κομματικών στελεχών αλλά και απλών κατοίκων. Αλλά στοιχεία θετικότητας επίσης υπάρχουν και στο ότι μετατρέπει σε πιο χειροπιαστό και κοντινό το «μακρινό όνειρο» της αξιοποίησης του χώρου, στα μυαλά και των πιο δύσπιστων και απαισιόδοξων.
Είναι πάντως γεγονός ότι από ουσιαστική άποψη, δεν έχει γίνει ακόμα τίποτα. Βρισκόμαστε ουσιαστικά στο σημείο μηδέν. Και χρειάζονται πολλές προσπάθειες των κατοίκων και των φορέων τους για να γίνει ένα πραγματικό βήμα μπροστά.
Που θα βρεί τα λεφτά ο Δήμος;
Βασικό επιχείρημα άρνησης από πλευράς της δημοτικής αρχής μέχρι σήμερα να προχωρήσει σε οποιαδήποτε αξιοποίηση ελεύθερων χώρων στις γειτονιές φαίνεται να είναι η αδυναμία εξεύρεσης πόρων και η μη ένταξη κάποιων έργων στον προϋπολογισμό.
Ο Δήμος αξιοποιεί έναν χώρο, αλλά τι κερδίζει από αυτόν; ή που βρίσκει τα χρήματα για την αξιοποίηση; Κατ΄ αρχήν ο Δήμος έχει έσοδα από τα δημοτικά τέλη που πληρώνουν οι πολίτες και η αξιοποίηση χώρων για πράσινο, για αναψυχή και κοινωνικές δραστηριότητες είναι στα βασικά καθήκοντά του. Όταν ο Δήμος πραγματοποιεί κάποιο έργο προς όφελος των πολιτών δεν μπορεί να έχει σαν κριτήριο μόνο την οικονομική ανταποδοτικότητα, αλλά πρέπει να συνυπολογίζει και την ουσιαστική αναταποδοτικότητα. Π.χ. τι κέρδος θα υπάρχει γενικότερα στην κοινωνία από την κατασκευή ενός σχολείου ή μιάς βιβλιοθήκης.
Αλλά αν μείνουμε μόνο στα οικονομικά μεγέθη και στην εξεύρεση πόρων, καλύτερα από όλους θα μπορούσε να απαντήσει ο ίδιος ο Δήμαρχος κ. Μπακογιάννης, ο οποίος σε πολύ πρόσφατη συνέντευξή του (11/2) στο kedenews δήλωσε, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, για το που μπορεί να βρει τα χρήματα για όσα εξαγγέλλει:
«Όλα αυτά που περιγράφετε έχουν ένα μεγάλο κόστος. Μπορεί να αντεπεξέλθει ο Δήμος της Αθήνας σε αυτό; Υπάρχουν τα λεφτά;
Προτού απαντήσω στην ουσία του ερωτήματός σας, να πούμε κάτι πολύ σημαντικό που πρέπει να γνωρίζουν οι πάντες για τα οικονομικά του δήμου μας. Πριν από λίγο καιρό ο οίκος αξιολόγησης Moody’s αναβάθμισε την Αθήνα. Δηλαδή έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης και στη διαχείριση που κάνουμε. Όμως, πρέπει να σας πω ότι γίνεται μια πολύ οργανωμένη δουλειά στην απορρόφηση των πόρων που δικαιούται η Αθήνα. Είναι κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό, και η εμπειρία μου από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας λέει ότι, όταν καταφέρνεις να αξιοποιήσεις τους ευρωπαϊκούς πόρους, μπορείς να κάνεις πολλά. Με πολλή δουλειά, στην Περιφέρεια, φτάσαμε σε απορρόφηση της τάξης του 107%. Είναι στρατηγική που ακολουθούμε και στην Αθήνα».
Ας βρεί επομένως το κατάλληλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ο Δήμαρχος, που διαθέτει και ένα πολύ καλό επιτελείο συμβούλων και άλλων στελεχών και ας μην αποτελεί, η αδυναμία εξεύρεσης πόρων, την δικαιολογία για το να μην γίνει τίποτα στα «φτωχικά Σεπόλια».
Η πρόταση της Αναγέννησης
Η πρόταση που κατέθεσε ο εκπολιτιστικός εξωραϊστικός σύλλογος Σεπολίων «Η Αναγέννηση» για την ανάπλαση της περιοχής είναι πραγματικά σημαντική, με την έννοια ότι αποτυπώνει με λεπτομέρειες το όνειρο κάποιων για την περιοχή και μπορεί να συσπειρώσει και άλλους που έχουν το ίδιο ακριβώς όνειρο. Με τον ίδιο βέβαια τρόπο, μπορεί να απο-συσπειρώσει άλλους που δεν έχουν το ίδιο ακριβώς όνειρο. Το αν ήταν σκόπιμη ή όχι η πλήρης συγκεκριμενοποίηση αυτής πρότασης, σε αυτήν την φάση, είναι κάτι που μόνο οι διοικούντες την Αναγέννηση, μπορούν να εκτιμήσουν. Πάντως, όπως και να έχει, για όλους μας, η πρόταση της Αναγέννησης αποτελεί μια καλή βάση συζήτησης.
Μιλώντας με κατοίκους της περιοχής, αντιλαμβανόμαστε ότι τρία είναι τα βασικά ζητήματα διαφοροποιήσεων και αντιπαραθέσεων με την πρόταση της Αναγέννησης.
1) Περισσότερα σχολεία και λιγότερο πράσινο ή περισσότερο πράσινο και λιγότερα σχολεία; Η πρόταση της Αναγέννησης προβλέπει την κατασκευή του 9ου ΕΠΑΛ και των δύο νηπιαγωγείων στον χώρο που περιβάλλει το ΒΟΤΡΥΣ. Πρόκειται πραγματικά για ένα αίτημα που είχε εκφραστεί παλαιότερα στην περιοχή, αλλά δεν βλέπουμε να εκφράζεται και σήμερα από κανέναν άλλο εκτός της Αναγέννησης. Αλλά ακόμα και αν αποδείξει κάποιος την αναγκαιότητα κατασκευής σχολείων στην περιοχή, αυτό δεν συνεπάγεται αυτομάτως και την αναγκαιότητα κατασκευής τους στον χώρο του ΒΟΤΡΥΣ. Ενώ η αναγκαιότητα διατήρησης του πράσινου που υπάρχει στον χώρο του ΒΟΤΡΥΣ είναι αυταπόδεικτη. Ίσως, η ρεαλιστική προσέγγιση να βρίσκεται κάπου ανάμεσα. Στην κατασκευή π.χ. μόνο των νηπιαγωγείων σε ένα ενιαίο κτήριο και η διατήρηση μεγάλου μέρους του πράσινου στον χώρο αυτόν.
2) Η αναστήλωση του κτηρίου ΒΟΤΡΥΣ από τον Δήμο και η παράδοσή του για χρήση στο επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών. Δεν είναι κακή ιδέα, εφ' όσον το ίδιο το Επιμελητήριο όχι μόνο αποδεχθεί την προσφορά αλλά αναλάβει πλήρως, ουσιαστικά και δεσμευτικά, την συντήρηση και διαφύλαξη του κτηρίου. Πάντως είναι μια ιδέα. Επίσης μια άλλη ιδέα που ακούσαμε και που θεωρούμε ότι θα έχει μεγαλύτερη ουσιαστική ανταποδοτικότητα για την περιοχή, είναι η δημιουργία ενός ηλεκτρονικού αναγνωστήριου στον κτήριο, μετά την κατάλληλη διαμόρφωσή του, σε συνδυασμό με μαθητική βιβλιοθήκη. Ένας χώρος δηλαδή που θα έχει 30-40 υπολογιστές, που θα λειτουργούν με ειδικά προγράμματα πρόσβασης σε γνώση και πληροφορία, αποκλείοντας οποιαδήποτε άλλη χρήση τους και που θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν μαθητές της περιοχής, που δεν έχουν οι ίδιοι τέτοια δυνατότητα στο σπίτι τους. Και φυσικά, αυτό πρέπει θα γίνεται με την επίβλεψη και βοήθεια κάποιων εκπαιδευτικών. Είναι πάντως απλώς μια άλλη ιδέα και μπορεί να υπάρχουν και πολλές άλλες που θα τεθούν στο τραπέζι.
3) Όμως το βασικό ζήτημα συγκρούσεων αναμένεται να είναι η τυχόν εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στην αξιοποίηση του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου του. Με βάση τον μέχρι τώρα τρόπο γραφής της, είναι πολύ πιθανόν η δημοτική αρχή να αναθέσει με κάποιον τρόπο σε ιδιωτικό φορέα την αξιοποίηση του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου. Όμως από κανένα Σεπολιώτη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η τσιμεντοποίηση του χώρου και η παράδοσή του συνολικά σε ιδιωτικό φορέα για εμετάλλευσή του.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί κάτοικοι δεν θα ήταν αντίθετοι στην με όρους και περιορισμούς μέσω συμβάσεων παραχώρηση κάποιων τμημάτων για συγκεκριμένη αξιοποίηση. Έχουν τεθεί στο παρελθόν σχετικές προτάσεις από κατοίκους όπως λειτουργία πάρκου σκύλων με την χορηγία κάποιας αλυσίδας καταστημάτων για είδη ζώων σπιτιού ή παραχώρηση ενός τμήματος του κτηρίου, εφ' όσον αποκατασταθεί, σε ιδιώτη για να το λειτουργήσει ως αναψυκτήριο (βλέπε λόφο Σκουζέ), ή κατασκευή γηπέδου τένις, που θα το εκμεταλλεύεται ιδιώτης. Η κοινή συνισταμένη τέτοιων προτάσεων με την παραχώρηση χώρων ή δραστηριοτήτων σε ιδιωτική επιχείρηση, είναι η ανάληψη ευθύνης από αυτήν για την συντήρηση του χώρου, κάτι που έχει αποδειχθεί δύσκολο να το κάνει με επιτυχία και καθ' ολοκληρίαν ο δήμος.
Βέβαια, η πρόταση της Αναγέννησης θα αδικηθεί αν δεν την διαβάσει κάποιος ολόκληρη και με προσοχή. Γιατί δεν εμπεριέχει μόνο αυτά στα οποία αναφερθήκαμε, αλλά και ανακατασκευή πεζοδρομίων, δημιουργία χώρων πάρκινγκ και ποδηλατοδρόμων. Επίσης, περιλαμβάνει την πρόταση διάνοιξης της Γράμμου, ως οδού ήπιας κυκλοφορίας, μέχρι την Σιώκου και γενικότερα την διασύνδεση με τον χώρο των αθλητικών εγκαταστάσεων στο ΑΤΛΑΣ και κατά προέκταση με τον χώρο της υπογειοποίησης, όταν με το καλό αυτός ολοκληρωθεί. Ακόμα την αξιοποίηση των χώρων πρασίνων μπροστά από τα σχολεία στην Κηφισού. Αυτά αποτελούν κομμάτια της πρότασης, ενταγμένα σε ένα γενικότερο σχέδιο, με τα οποία κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει. Μόνο να προσθέσει στοιχεία.
Όπως αυτό της μετατροπής σε πεζόδρομο του παράδρομου της Κηφισού, από την Σιώκου μέχρι και το παρκάκι που βρίσκεται στο τέρμα της Αυλώνος, δρόμος που κι αυτός δεν χρησιμοποιείται για διέλευση αυτοκινήτων, εφ' όσον καταλήγει σε αδιέξοδο.
Το αίτημα για την ανάπλαση των Σεπολίων ή καλύτερα, αυτής της γωνιάς των Σεπολίων, είναι σήμερα περισσότερο ώριμο από ποτέ. Χρειάζεται αγώνας και προσπάθεια. Χρειάζεται συστράτευση. Συγκέντρωση όσων περισσότερων κατοίκων γίνεται, γύρω από αυτό το όραμα. Θα μας έκανε ευτυχείς, αν σε αυτήν την προσπάθεια συμμετείχαν, με όποιο τρόπο μπορούσαν και οι διαμερισματικοί σύμβουλοι της πλειοψηφίας στην κοινότητα, αντί να κρατούν απόσταση και σιγή ιχθύος. Χρειάζεται όμως μεταξύ των κατοίκων και ειλικρίνεια, ανιδιοτέλεια και καθαρά χαρτιά. Οι διαφορές μεταξύ τους δεν μπορούν να παραμεριστούν αλλά μπορούν να εντοπιστούν τα κοινά σημεία και αυτά να αποτελέσουν σημείο αναφοράς.
Έτσι κι αλλιώς και αφού εκφραστεί η ισχυρή θέληση της γειτονιάς, αν και όταν αποφασίσει να προχωρήσει ο Δήμος σε ουσιαστικά βήματα για το θέμα, αυτός είναι που θα θέσει και το σχέδιο, τους όρους και τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής του. Η όποια απόφαση του Δήμου είναι που θα υποστεί την κριτική και αξιολόγηση από την μεριά των δημοτών. Όπως την υφίσταται και η μέχρι σήμερα πλήρης αδιαφορία ή άρνηση της δημοτικής αρχής να αξιοποιήσει αυτούς τους χώρους προς όφελος των κατοίκων.