Υπερβολικά πυκνοκατοικημένοι και εξαιρετικά φτωχοί, οι οκτώ προσφυγικοί καταυλισμοί στη Λωρίδα της Γάζας χρονολογούνται από τη μαζική έξοδο των Παλαιστινίων κατά τον ισραηλινοαραβικό πόλεμο ύστερα από την ίδρυση του Κράτους του Ισραήλ στις 14 Μαΐου του 1948.
Έως την εκεχειρία, τον Ιανουάριο του 1949, πάνω από 760.000 Παλαιστίνιοι φεύγουν για να γλιτώσουν από τις εχθροπραξίες ή εκδιώκονται από τη δική τους γη, μια έξοδο την οποία έχουν ονομάσει Nakba (νάκμπα, ‘καταστροφή’ στα αραβικά).
Περίπου 180.000 βρίσκουν καταφύγιο στη Λωρίδα της Γάζας, άλλοι κατευθύνονται προς τη Δυτική Όχθη και σε γειτονικές αραβικές χώρες (Ιορδανία, Λίβανο και Συρία).
Αυτοί οι εξόριστοι Παλαιστίνιοι μπορούν να εγγραφούν ως πρόσφυγες στην υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες (UNRWA) και δημιουργούνται προσφυγικοί καταυλισμοί για να τους φιλοξενήσουν, προσωρινά.
Αλλά για 75 χρόνια, το «δικαίωμα στην επιστροφή» που διεκδικούν οι Παλαιστίνιοι απορρίπτεται από το Ισραήλ, παρά το μη δεσμευτικό ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που υιοθετήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου του 1948.
- Πάνω από 80% φτώχεια -
Οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες της Λωρίδας της Γάζας - επιζώντες του πολέμου του 1948 και οι απόγονοί τους- εκπροσωπούν περίπου το 80% των 2,4 εκατ. κατοίκων, σύμφωνα με στοιχεία της UNRWA.
Στην περιοχή αυτή που υποφέρει από εξαιρετικά υψηλό ποσοστό φτώχειας (81,5%), η υπηρεσία του ΟΗΕ προσφέρει υπηρεσίες εκπαίδευσης, υγείας, ανθρωπιστική βοήθεια και κοινωνική πρόνοια.
Φιλοξενώντας πάνω 620.000 πρόσφυγες, σύμφωνα με την l'UNRWA, πριν από τη σημερινή σύγκρουση -που έχει οδηγήσει στον εκτοπισμό χιλιάδων ανθρώπων-οι οκτώ προσφυγικοί καταυλισμοί της Λωρίδας της Γάζας καλύπτουν λιγότερα από 6,5 τετραγ. χλμ του μικρού θύλακα των 362 τετραγ.χλμ.
Αρχικά δημιουργήθηκαν με σκηνές, ενώ πλέον οι καταυλισμοί αποτελούνται από κανονικά κτίρια, συχνά με στοιχειώδεις υποδομές και πολύ κοντά το ένα με το άλλο.
Η πυκνότητα του πληθυσμού εκεί είναι από τις υψηλότερες παγκοσμίως, με το ποσοστό της ανεργίας να φτάνει το 48,1% το 2022, ενώ υπάρχουν διακοπές στην ηλεκτροδότηση και προβλήματα με την παροχή πόσιμου νερού.
Η ανθρωπιστική κρίση στον θύλακα επιδεινώθηκε περαιτέρω όταν το Ισραήλ επέβαλε στις 9 Οκτωβρίου «πλήρη πολιορκία» στη Λωρίδα της Γάζα, στερώντας από τον πληθυσμό εκεί την παροχή νερού, τροφίμων και ηλεκτρικού ρεύματος. Ο θύλακας ήδη υφίστατο ισραηλινό αποκλεισμό από τότε που η ισλαμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς πήρε την εξουσία το 2007.
- Καταυλισμοί υπό βομβαρδισμό -
Βομβαρδισμοί του ισραηλινού στρατού έχουν πλήξει προσφυγικούς καταυλισμούς όπου πολλές κατοικίες, νοσοκομεία και σχολεία της UNRWA υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν, κυρίως στην Τζαμπαλίγια, σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ.
Ο προσφυγικός καταυλισμός της Τζαμπαλίγια, που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, είναι ο μεγαλύτερος (1,4 τετραγ. χλμ), με περίπου 116.000 πρόσφυγες. Είναι εκεί που ξεκίνησε το 1987 η πρώτη Ιντιφάντα που σηματοδοτεί τον ξεσηκωμό των Παλαιστίνιων κατά της ισραηλινής κατοχής. Η UNRWA λειτουργεί εκεί 26 σχολεία και δύο κέντρα υγείας, ενώ ένα τρίτο βρίσκεται σε κοντινή απόσταση.
Επίσης στο βόρειο τμήμα του θύλακα, ο καταυλισμός Σάτι, γνωστός επίσης ως Beach Camp, είναι ένας από τους πολυπληθέστερους με πάνω από 90.000 πρόσφυγες.
Στο κεντρικό τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, το Μπουρέιτζ φιλοξενεί περίπου 46.000 κατοίκους. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται οι καταυλισμοί Νουσεϊράτ (85.000 πρόσφυγες) και Μαγκάζι (33.000 πρόσφυγες). Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς, 45 άνθρωποι σκοτώθηκαν το Σάββατο σε ισραηλινό βομβαρδισμό στο Μαγκάζι, όπου ισοπεδώθηκαν επτά κτίρια.
Στις ακτές της Μεσογείου, ο Ντέιρ ελ-Μπαλάχ, ο μικρότερος από τους καταυλισμούς, καταλαμβάνει μόλις 0,17 τετραγ. χλμ για 26.000 κατοίκους.
Αυτός της Χαν Γιούνες (νότια) φιλοξενεί πάνω από 88.000 πρόσφυγες, σύμφωνα με την UNRWA, η οποία διαχειρίζεται εκεί 20 σχολεία.
Στο νοτιότερο σημείο του θύλακα, ο καταυλισμός της Ράφα βρίσκεται κοντά στα αιγυπτιακά σύνορα όπου συγκεντρώνονται εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που έχουν εγκαταλείψει τις βορειότερες περιοχές.