Στα πέριξ της οδού Πειραιώς στο Μεταξουργείο και σε έκταση περίπου 15 οικοδομικών τετραγώνων, ζει και αναπνέει εδώ και χρόνια η αθηναϊκή China Town.

Ανάμεσα στις οδούς Κεραμεικού, Λεωνίδου, Θερμοπυλών, Μαραθώνος, Πλαταιών, Ιάσωνος, Γιατράκου, Μυλλέρου, Αγησιλάου και στο αδόμητο οικοδομικό τετράγωνο που περιλαμβάνει την πλατεία Αυδή, δεκάδες κινέζικες εμπορικές επιχειρήσεις κυρίως με ρούχα, αλλά και έπιπλα και φωτιστικά λειτουργούν καθημερινά.

Εδώ ακριβώς βρίσκονται και τα κινέζικα παντοπωλεία τροφίμων, τα οποία τροφοδοτούν τις κουζίνες της κινέζικης κοινότητας της πόλης με τη γευστική οικειότητα της μακρινής τους πατρίδας. Άλλωστε, για τον περαστικό η εικόνα των υπαίθριων πάγκων με νωπά λαχανικά της κινεζικής χλωρίδας (με άγνωστη ελληνική ονομασία, παρότι καλλιεργούνται σε φυτώρια της Αττικής) είναι κάτι παραπάνω από γνώριμη. Στα μπακάλικα-σούπερ μάρκετ της περιοχής και ειδικά στη Λεωνίδου και την Κεραμεικού, εντοπίζονται με την πρώτη ματιά αναρίθμητα είδη αποξηραμένων φυκιών και ψαριών, νούντλ από γλυκοπατάτα και κεχρί, σνακ από κουκιά, καθώς και ολόκληρες κατεψυγμένες πάπιες Πεκίνου.

Ωστόσο, αυτό που αποκαλείται «αθηναϊκή China Town»  και αποτελεί αποτέλεσμα της μετανάστευσης δεκάδων χιλιάδων Κινέζων στην Ελλάδα πριν από δύο δεκαετίες, μοιάζει με έναν κόσμο κλειστό, αποτελούμενο από εμπόρους και προμηθευτές που μέχρι πριν από λίγα χρόνια ευημερούσαν σε Κεραμεικό και Μεταξουργείο.

Σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, η Αθήνα άργησε να αποκτήσει τη δικιά της κινέζικη γειτονιά. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, οι Κινέζοι είχαν δημιουργήσει τον πρώτο οργανωμένο πυρήνα μεταναστών της πόλης με αυτονομία και οικονομική-κοινωνική ισορροπία. Παρά την ελάχιστη έως ανύπαρκτη σχέση τους με την ελληνική γλώσσα και το χαμηλό γενικά μορφωτικό τους επίπεδο, κατάφεραν να διατηρούν κερδοφόρες επιχειρήσεις, κυρίως λόγω της πολύ κλειστής κοινότητας που δημιουργήθηκε, με ισχυρούς δεσμούς αλληλοβοήθειας και στήριξης. Στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, υπολογίζεται πως 30.000 Κινέζοι ζούσαν στην Ελλάδα, ασκώντας πληθώρα εμπορικών δραστηριοτήτων: εμπορικά μαγαζιά λιανεμπορίου και χονδρεμπορίου με ρούχα, παπούτσια, παιχνίδια, μικροαντικείμενα για το σπίτι και τρόφιμα, ηλεκτρικές συσκευές, gadget και είδη κινητής τηλεφωνίας, εστιατόρια.

Στο αποκορύφωμά της, ένα μεγάλο μέρος της κινέζικης παροικίας της Αθήνας εγκαταστάθηκε στο «Μέγαρο Μυλλέρου» επί της οδού Αγησιλάου, άνοιξε ταξιδιωτικά, λογιστικά και δικηγορικά γραφεία, σχολείο, συλλόγους, εταιρίες εισαγωγών κι εξαγωγών, δημιουργώντας έτσι τον πυρήνα της αθηναϊκής China Town. Σήμερα, το «Μέγαρο Μυλλέρου» καλύπτει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και διαρθρώνεται γύρω από ένα κεντρικό αίθριο. Εκεί, σε μια μεγάλη επιφάνεια ανάμεσα σε Αγησιλάου και Πειραιώς, τα εν λειτουργία καταστήματα είναι μετρημένα: 1-2 που πωλούν ρούχα και υφάσματα και άλλη μια επιχείρηση αποστολής χρημάτων στο εξωτερικό.

Ως επί το πλείστον, στην πλευρά της Πειραιώς οι όροφοι του συγκροτήματος έχουν οικιστική χρήση, ενώ προς την Αγησιλάου συγκεντρώνουν καταστήματα χονδρικής πώλησης, που εξειδικεύονται συνήθως σε ένα είδος και εξυπηρετούνται απευθείας από παρακείμενους αποθηκευτικούς χώρους. Παράλληλα, το κτίριο στεγάζει στους πέντε ορόφους του και άλλες υπηρεσίες που απευθύνονται στα μέλη της κινεζικής κοινότητας, όπως ταξιδιωτικά, δικηγορικά, λογιστικά γραφεία, συλλόγους και τα γραφεία της εφημερίδας «China-Greece Times», ένα από τα ελάχιστα σημεία που μπορεί κάποιος να συναντήσει Κινέζους που συνεννοούνται άνετα στα ελληνικά. Εκεί βρίσκεται και ένα κινέζικο φροντιστήριο, στο οποίο πηγαίνουν τα παιδιά της κοινότητας καθημερινά μετά το σχολείο ώστε να διατηρήσουν την επαφή με τη γλώσσα τους.

Λίγο μετά το 2010, όταν η κρίση άρχισε να χτυπάει για τα καλά την πόρτα σε όλους τους ασκούντες εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα, τα κέρδη των κινέζικων -και όχι μόνο- επιχειρήσεων άρχισαν να μειώνονται δραματικά, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες τους να καταφύγουν σε άλλες χώρες (κυρίως τη Νότια Αφρική ή τη Βραζιλία) ή να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Αυτή τη στιγμή ζουν στην Ελλάδα περίπου 10.000 Κινέζοι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της πρεσβείας. «Το βέβαιο είναι ότι ο αριθμός τους δεν έχει καμία σχέση με αυτόν που εμφανιζόταν τη δεκαετία του ’90, όταν ως μετανάστες είχαν δημιουργήσει μια γκετοποιημένη κοινότητα, που λειτουργούσε με τον δικό της τρόπο, με τον οποίο η δική μας εμπορική κοινότητα διαφωνούσε», λέει στον Αθήνα 9,84 η κ. Σταματίνα Μάρκου, υπεύθυνη του γραφείου Τύπου του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου, το οποίο έχει σκοπό να βοηθήσει την επιχειρηματικότητα από και προς την Κίνα.

Παρόλο που το γεγονός ότι έχουν κλείσει αρκετά καταστήματα ένδυσης και υπόδησης είναι αναντίρρητο, ουδείς είναι σε θέση να γνωρίζει το μέγεθος και τις τάσεις αυτής της εξέλιξης: «Επειδή η εγγραφή σε εμάς δεν είναι υποχρεωτική, όπως στα δημόσια επιμελητήρια, δεν έχουμε ακριβή εικόνα των κινέζικων επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Αθήνα», αναφέρει σχετικά η κ. Μάρκου και συμπληρώνει: «Έχει καταργηθεί η υποχρεωτική εγγραφή στα επιμελητήρια, αλλά είναι απαραίτητη η έκδοση αριθμού ΓΕΜΗ και αδειών. Αυτό που γνωρίζουμε, όμως, είναι ότι έχουν κλείσει αρκετές μικρομεσαίες κινέζικες επιχειρήσεις και έχουν μεταφερθεί σε άλλες χώρες με ευνοϊκότερο οικονομικό περιβάλλον. Φαίνεται ότι οι Κινέζοι στην Αθήνα έχουν αλλάξει πεδίο δραστηριοτήτων. Πλέον, στρέφονται στις υπηρεσίες, την αγορά ακινήτων και τον τουρισμό. Συνολικά, αξιόλογη μείωση δεν υπάρχει, αφού οι περισσότεροι είχαν έρθει στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90 ως οικονομικοί μετανάστες, απέκτησαν παιδιά εδώ, έμαθαν τη γλώσσα και εργάζονται. Στην ουσία, πρόκειται για ανθρώπους που είναι Έλληνες, ακόμη κι αν δεν μιλούν τη γλώσσα μας κι έχουν διαφορετικά φυλετικά χαρακτηριστικά».

Η ελληνική κινεζική κοινότητα δεν έχει κανένα κοινό γνώρισμα με εκείνες του εξωτερικού, πέραν ίσως του γεγονότος ότι τα μέλη της συγχρωτίζονται κυρίως μεταξύ τους. «Οι παλαιότεροι της κινέζικης κοινότητας δεν μιλούν καν ελληνικά και οι περισσότεροι συναλλάσσονται αποκλειστικά με συμπατριώτες τους», σημειώνει η κ. Μάρκου και εξηγεί ότι «το κινέζικο εμπόριο στην Ελλάδα ακολουθεί τους ρυθμούς του ελληνικού εμπορίου και γι’ αυτό οι Κινέζοι που ζουν στη χώρα έχουν πληγεί από την κρίση εξίσου με τους Έλληνες μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Οι περισσότεροι Κινέζοι ακολουθούν τους κανόνες των εμπορικών συλλόγων, κλείνουν και ανοίγουν τα μαγαζιά τους όταν πρέπει, πληρώνουν φόρους και εισφορές όπως οι Έλληνες. Εάν υπάρχουν παραβατικές συμπεριφορές, εμείς δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε. Όπως οι Έλληνες βλέπουν εδώ και πολλά χρόνια ανταγωνιστικά τους Κινέζους που πουλάνε σε χαμηλές τιμές, έτσι βλέπουν πλέον και οι Κινέζοι τους Έλληνες. Πλέον, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης τούς «αγκάλιασε», θεωρώντας ότι μπορούν να προωθήσουν τις ελληνικές εξαγωγές στην Κίνα. Όταν ο πρώτος πολίτης του δήμου τούς ξεχωρίζει ως υποψήφιους εξαγωγείς των προϊόντων μας, αποκτούν μια άλλη θέση στην ελληνική κοινωνία», καταλήγει.